Konserwacja nagrobków rodziny Dzieduszyckich na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie Polonika

Działania były kontynuacją uprzednio prowadzonych prac (wcześniej udało się odnowić 4 różnorodne stylowo nagrobki związane z historią rodziny Dzieduszyckich: z krzyżem, koroną cierniową i sygnaturą H. Periera, z wapienną figurą Matki Boskiej, modernistyczny grób z granitowymi płytami autorstwa J. Markowskiego oraz wapienny obelisk Anastazji Dzieduszyckiej).

W ramach dotacji w wysokości 107 000 zł. odnowiono nagrobek z krzyżem Edmunda Dzieduszyckiego (kw. 2), grób Klaudii Dzieduszyckiej z Newlinów Mazarakich (kw. 72). Dotychczasowe prowadzenie prac konserwatorskich na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie pozwoliło na wypracowanie metod pracy i rozwinąć udaną współpracę z konserwatorami z Polski i Ukrainy. Cmentarz Łyczakowski stał się miejscem ostatniego spoczynku członków rodziny Dzieduszyckich zmarłych w końcu XIX i pierwszej połowie XX w. Do dzisiaj zachowało się 15 rodzinnych grobów, z których część w dalszym ciągu wymaga profesjonalnej opieki konserwatorskiej.

Nagrobek Edmunda Dzieduszyckiego znajduje się w najstarszej części cmentarza w kwaterze 2, w której nagrobki w małym stopniu poddawane są pracom konserwatorskim. Ważnym projektem realizowanym w niedalekim sąsiedztwie jest konserwacja kaplicy Dunin-Borkowskich. Grób Edmunda, szczególnie dwa pierwsze stopnie cokołu, przysypane są kilkudziesięciocentymetrową warstwą wtórnie naniesionej ziemi, co powoduje zmianę jego formy i bryły. Grób jest wykonany z wapieni i szarego marmuru. Na kamiennym krzyżu znajduje się żeliwna figura Chrystusa, a całość otoczona jest ozdobnym metalowym ogrodzeniem. Edmund Dzieduszycki (1811-1853) był synem Stanisława Kostki, powstańca kościuszkowskiego i Marianny z Pietruskich. Brał udział w powstaniu listopadowym, podczas którego służył w Legii Nadwiślańskiej. Po powrocie z wojny ożenił się z poetką i pianistką Talią Niezabitowską, z którą miał dwoje dzieci: Karolinę i Aleksandra. Zmarł w wieku 42 lat 25 listopada 1853 r.

Nagrobek Klaudii i Elżbiety oraz Felicji, to z kolei bardzo cenne obiekty wykonane z białego marmuru carraryjskiego z odlewaną z ołowiu inskrypcją, która jest rzadkością na tym cmentarzu. Bardzo często ołowiane litery były niszczone poprzez ich wykuwanie lub wyrywanie. W wymienionych nagrobkach litery prawdopodobnie zachowały się, gdyż pokryte brudem i nawarstwieniami, stały się niewidoczne. Oba nagrobki posiadają analogiczne krzyże wieńczące główną płytę, z przechylonym ramieniem krzyża oraz podobnego typu dekoracje reliefowe na płytach. Oprócz sygnatury L. Schimsera na cokołach, wskazuje na to również ten sam warsztat rzeźbiarski. Zwieńczenie nagrobka Felicji, to opracowane na wysokim poziomie rzeźbiarskim kwiaty i ornament roślinny. Nagrobek Klaudii był poddawany prawdopodobnie już wcześniej pracom renowacyjnym, gdyż

posiada podstawę płyty grobowej wykonaną z betonu. Niestety uległa ona zniszczeniu i pęknięciu, co spowodowało zapadnięcie się grobu i osunięcie się marmurowej steli. Klaudia z Mazarakich (1815-1880) była drugą żoną Kajetana Dzieduszyckiego (1772-1842), syna Dominika Herakliusza, który był protoplastą młodszej linii Dzieduszyckich. Miała 21 lat, kiedy wychodziła za mąż w 1836 r., jej mąż zaś 64 lata. Nie mieli dzieci. Niestety nie zachowały się żadne informacje na jej temat. Jej siostra Antonina poślubiła pasierba Klaudii Władysława, który razem ze swoim bratem Juliuszem zapoczątkowali hodowlę koni arabskich w Polsce. Klaudia spoczywa razem z wnuczką Antoniny, Elżbietą Skibniewską. Oba nagrobki powstały w znanym lwowskim warsztacie Leopolda Schimsera, który odziedziczył go po swoim ojcu Johannie. W jego firmie często wytwarzano wysokiej jakości wyroby z granitu, labradorytu i marmuru według najlepszych projektów. Leopold Schimser współpracował z uznanymi artystami sztuki sepulkralnej Piotrem Kozakiewiczem, Julianem Markowskim (synem jego siostry Marii), Ablem Perierem, Feliksem Krasuskim, Pawłem Eutele i Antonim Kurzawą. Był postacią powszechnie znaną we Lwowie, przewodniczył Towarzystwu Strzeleckiemu i dwukrotnie był królem kurkowym.