Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia 2022 - Mołdawia
W dniach 19-29 sierpnia tego roku wolontariusze akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia” Fundacji Studio Wschód odwiedzili naszych Rodaków w Mołdawii w celu przekazania im pomocy rzeczowej oraz przeprowadzenia prac porządkowych i dokumentacyjnych na cmentarzu we wsi Styrcza. Na początku uczestnicy projektu odwiedzili też Dom Polski w Bielcach, gdzie spotkali się z polskimi seniorami i młodzieżą, poznali historię polskiego osadnictwa w Mołdawii i dyskutowali o roli ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego poza granicami Polski.
Najważniejszą częścią całego wyjazdu była wieś Styrcza. Miejscowość, położona w rejonie Glodeni, została założona pod koniec XIX w. przez Polaków przybyłych głównie z rejonu Kamieńca Podolskiego, w czasie gdy terytorium dzisiejszej Mołdawii zawierało się w guberni besarabskiej Imperium Rosyjskiego. Pierwszym mieszkańcom wsi, noszącej na początku nazwę Jelizawietowka, przewodził ród Wojewódzkich. Miejsca spoczynku najstarszych polskich osadników, jak i ich potomków stanowią większość z grobów spotykanych na styrczyńskim cmentarzu. Nagrobki pisane są przede wszystkim cyrylicą, w języku rosyjskim, choć na pochówkach najnowszych lub odnowionych widnieją już inskrypcje polskie. Znaleźć tam można także mogiły prawosławne oraz z inskrypcjami rumuńskimi. Po cmentarzu uczestników projektu oprowadzali miejscowi Polacy, opowiadając o historii poszczególnych nagrobków.
Należy podkreślić fakt, iż cmentarz prace porządkowe ograniczyły się jedynie do podkoszenia traw i krzewów oraz przycinania gałęzi drzew, co oznacza, że obiekt ten jest regularnie odwiedzany. Pilnej renowacji wymagały najstarsze pomniki z piaskowca, pochodzące z XVIII w. Na większości z nich epitafia były zatarte, a ich podstawy mocno pokruszone, co groziło przewaleniem się pomników.
Styrcza do dziś jest nieraz nazywana „Małą Warszawą”, gdyż największą część jej mieszkańców stanowią Polacy, w dużej mierze wciąż zachowujący język i wiarę swoich przodków. Funkcjonuje tutaj także Dom Polski prowadzący lekcje języka polskiego, wydający własną prasę oraz będący miejscem spotkań wolontariuszy z miejscową społecznością polską.
