Zmarł Leon Piesowocki | Instytut Polonika

Leon Piesowocki urodził się 9 grudnia w 1925 r. w Poznaniu, jako drugie dziecko Juliusza Piesowockiego (1889–1979) i Łucji z domu Kurowskiej (1894-1972). Z siostrą Wandą i bratem Kazimierzem wychowywali się na poznańskich Jerzycach, poza rocznym pobytem w Berlinie. W 1943 r., tak jak wielu młodych mieszkańców Wielkopolski wcielonej do Rzeczy Niemieckiej jako Wartheland, został powołany do Wermachtu. Początkowo przebywał w Bourg en Bresse we Francji, skąd został przeniesiony w okolice Livorno we Włoszech. Po dezercji z szeregów armii niemieckiej dostał się do aliantów, skąd został skierowany do polskiego obozu przejściowego w bazie 2 Korpusu w Motolla koło Taranto. Stamtąd został przydzielony do II Oddziału Kontrwywiadu w Trzeciej Brygadzie Strzelców Karpackich.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, wraz z żołnierzami 2 Korpusu gen. Władysława Andersa, przebywał w Cecchignoli pod Rzymem. W 1945 r. został przyjęty na studia akademickie do rzymskiej Accademia delle Belle Arti, w której ukończył rok studiów w zakresie malarstwa i rysunku. W listopadzie 1946 r., wraz z żołnierzami 2 Korpusu, został przeniesiony na Wyspy Brytyjskie. Przerwane rzymskie studia kontynuował w Wielkiej Brytanii, w założonym przez Mariana Bohusza-Szyszkę polskim Studium Malarstwa Sztalugowego i Grafiki Użytkowej w Waldingfield k. Sudbury, a następnie w Kiongwood Common. Poza Bohuszeszm zajęcia specjalistyczne prowadzi,ł przebywający od 1939 r. w Wielkiej Brytanii, przedwojenny rektor warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych prof. Wojciech Jastrzębowski.

Przed rozwiązaniem Polskiego Komitetu Przysposobienia i Rozmieszczenia (ostateczna likwidacja struktur PKPR miała miejsce w 1949 r.), pod którego opieką od 1946 r. byli żołnierze 2 Korpusu, w czerwcu 1947 r. L. Piesowocki został zatrudniony w Biurze Projektowania Miast w Portsmouth. Dzięki stypendium Komitetu ds. Oświaty Polaków rozpoczął również studia artystyczne w londyńskiej Sir John Cass College of Art. W 1949 r., wspólnie z Aleksandrem Wernerem, Tadeuszem Beutlichem, Ryszardem Demelem, Januszem Eichlerem i Kazimierzem Dźwigiem, był współzałożycielem awangardowej grupy polskich artystów plastyków w Wielkiej Brytanii, tzw. Grupa 49. Prace malarskie, graficzne i rzeźbiarskie jej członkowie prezentowali najpierw w Kingley Gallery, a następnie w Grabowski Gallery, prowadzonej przez farmaceutę i filantropa Mateusza Grabowskiego. Teksty o sztuce i sprawozdania z wystaw publikowali m.in. na łamach polskiego dziennika „Orzeł Biały”.

Piesowocki w 1949 i 1950 r. wystawiał swoje prace w Young Contemporaries w Londynie. Źródłem jego utrzymania stała się, założona w 1952 r. i prowadzona przez kolejnych dziesięć lat wraz z Zygmuntem Kowalewskim, firma, poprzez którą artyści projektowali i wykonywali wiele dekoracji londyńskich witryn: biur turystycznych, firm transportowych i sklepów, korzystając ze zdobytych podczas studiów doświadczeń i umiejętności, szczególnie w zakresie papieroplastyki i metaloplastyki. W okresie tym L. Piesowocki ożenił się z Tillą Benderm, z którą ma córkę Krystynę (ur. 1954).

W 1960 r. przeprowadził się z Londynu do Steyning, gdzie urządził swoją pracownię artystyczną i warsztat drukarski. Do 1969 r. wystawiał swoje prace trzykrotnie (1967, 1968, 1969) w A.L.A Prints Show. W 1968 r. zdobył nagrodę na British International Print Biennale, na którym wystawiał również w latach: 1970, 1972 i 1974. Lata 1970– 1974 to intensywny czas prezentacji dzieł artysty poza Wielką Brytanią. W 1970 r.L. Piesowocki prezentował swoje dzieła na wystawie Five London Printmakers w Stedelijk Museum w Holandii; w 1971 i w 1973 r. na Premio Internationale per L’Incisione w Biella we Włoszech; w 1972 i 1974 r. na Norwegian International Print Biennale w Fredrikstad; w 1974 r. na International Graphic Biennale we Frechen w Niemchech Zachodnich. W 1969 r. jego prace prezentowane były również w USA i Japonii na British Contemporary Graphics w Tokio oraz na PMC Show w Portland Museum w stanie Oregon. Artysta prezentował swoje prace w latach 70. XX w. w Polsce (1970, 1972 i 1974) na International Print Biennale w Krakowie, gdzie w 1972 r. zdobył jedną z nagród.

W latach 1976–1981, zauroczony Prowansją, przeprowadził się do miejscowości Pont Barret k. Montelimar, nieopodal Lyonu. W latach 1981–1984 mieszkał we Frankfurcie z Marie Luise Ritter, matką jego drugiej córki Saski (ur. 1982).

W Niemczech, pracując dla miejscowego Figuren Theater, projektował scenografie teatralne, plakaty oraz ilustrował książki dla dzieci. Po powrocie z Niemiec do Francji, od 1984 r. zamieszkał na stałe w miejscowości Manas koło Montelimar, gdzie do dzisiaj miał własne studio malarskie i wciąż był czynny artystycznie. Regularnie wystawiał na Salon des Independants w Paryżu. W 1995 r. otrzymał 31. Grand Prix International de la Peinture de la Cote d’Azur.

Dwa okresy edukacyjne: rzymski i londyński, zadecydowały o karierze artystycznej i dorobku twórczym L. Piesowockiego, który dla polskiej historii sztuki nadal pozostaje „cały do odkrycia”. Malarstwo Piesowockiego nosi znamiona silnej artystycznej osobowości malarza. Od akademickiego warsztatu, charakteryzującego się realizmem przedstawień – tak w zakresie pejzażu jak i portretu, malarz w latach 60. XX wieku eksperymentował z kompozycjami abstrakcyjnymi, pełnymi ciekawych i mocnych w wyrazie zestawień kolorystycznych – od czerwieni i brązów, do coraz jaśniejszej i w uspokojonej tonacji – dochodząc ostatecznie do fascynacji zielenią i błękitem. Francuskie doświadczenia z kolorytem i przyrodą Prowansji, wyzwoliły u polskiego malarza nowe zainteresowania – w których widoczna jest szczególnie fascynacja ludzką figurą, a szczególnie aktem kobiecym. Pod względem stylistycznym, dzieła L. Piesowockiego, powstające od lat 70. XX w., charakteryzują się ściszonymi tonacjami błękitów i zieleni, żywiołem zaś dominującym w kompozycjach staje się woda i jej „udział” w deformacji ludzkiej postaci (kąpiące się, plaże, baseny). Noszą one w sobie znamiona fascynacji malarstwem postimpresjonistycznym i doświadczeniami z zakresu sztuki abstrakcyjnej o rodowodzie geometrycznym. Oddzielnym nurtem w malarstwie L. Piesowockiego są szczególnie chętnie realizowane przez artystę w drugiej dekadzie XXI w. kompozycje abstrakcyjne. Ich główną inspiracją są fotografie przyrody wykonywane przez malarza zwykłym analogowym aparatem fotograficznym. Przetwarzane, m.in. poprzez lustrzane odbicie, a następnie przeskalowywane i przenoszone na płótno malarskie stają się głównym źródłem symetrycznych kompozycji, o silnym ładunku emocjonalnym i ostrej kolorystycznej palecie.

W latach 1970–1974 L. Piesowocki był członkiem Printmakers Council w Londynie, Zrzeszenia Plastyków Polskich w Wielkiej Brytanii (APA od 1958) i Association Internationale des Arts Plastiques (od 1979). Dzieła L. Piesowockiego znajdują się w kolekcjach prywatnych, muzeach i galeriach, m.in. City and Art Museum w Oldham (Wielka Brytania), Victoria and Albert Museum w Londynie, Museum and Art Gallery w Bradford, Stedelijk Museum w Amsterdamie, Museum Boymans van Beuningen w Rotterdamie (Holandia), University of Pitsburg (USA), Muzeum Narodowym w Warszawie i Poznaniu oraz w zbiorach Archiwum Emigracji Biblioteki Uniwersyteckiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Najważniejsze wystawy indywidualne to: Galeria Pryzmat, Kraków (1970); Gorner and Millard Gallery, Londyn (1971), Compedium Galleries, Birmingham (1974), Langson Galleries, Melbourne (1975); Asset Gallery, Londyn (1976); Freie Kunstlergruppe, Freiburg/Breisgau (1976); Galerie Nenciarini, Orange (1977, 1979); Nahdavi Antik, Frankfurt (1982); Espace Liberte, Crest (1992, 1994).

Największą w artystycznej karierze artysty, przekrojową wystawę twórczości Leona Piesowockiego pt. „Leon Piesowocki. Artysta generała Władysława Andersa”, zorganizowało w 2022 r. kierowane przez dr. Wacława Kuczmę Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy. Kuratorem wystawy był prof. Jan Wiktor Sienkiewicz, kierownik Katedry Historii Sztuki XX wieku w Europie Środkowej i na Emigracji UMK. Trzy lata wcześniej, w listopadzie 2019 r., dzięki środkom Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika” zrealizowany został projekt – złożony z autorskiego raportu wraz z dokumentacją fotograficzną in situ – dotyczący życia i dorobku artystycznego Leona Piesowockiego w jego francuskiej pracowni oraz nagranie 6-godzinnego filmu wywiadu-rzeki przeprowadzonego przez prof. Jana Wiktora Sienkiewicza z wówczas 94-letnim artystą.

Jan Wiktor Sienkiewicz